Numa Pompilius

Dionigi di Alicarnasso Antiquitates Romanae 2,58,2-3:

[2] ταῦτα βουλευσάμενοι προὐχειρίσαντο ἄνδρα γένους μὲν τοῦ Σαβίνων, υἱὸν δὲ Πομπιλίου Πόμπωνος ἀνδρὸς ἐπιφανοῦς κατ᾽ ὄνομα Νόμαν, χρὴ δὲ τὴν δευτέραν συλλαβὴν ἐκτείνοντας βαρυτονεῖν ἡλικίας τε τῆς φρονιμωτάτης ὄντα, τετταρακονταετίας γὰρ οὐ πολὺ ἀπεῖχε, καὶ ἀξιώσει μορφῆς βασιλικόν. [3] ἦν δὲ αὐτοῦ καὶ κλέος μέγιστον οὐ παρὰ Κυρίταις μόνον, ἀλλὰ καὶ παρὰ τοῖς περιοίκοις ἐπὶ σοφίᾳ. ὡς δὲ τοῦτ᾽ ἔδοξεν αὐτοῖς συγκαλοῦσι τὸ πλῆθος εἰς ἐκκλησίαν, καὶ παρελθὼν ἐξ αὐτῶν ὁ τότε μεσοβασιλεὺς εἶπεν, ὅτι κοινῇ δόξαν ἅπασι τοῖς βουλευταῖς βασιλικὴν καταστήσασθαι πολιτείαν, κύριος γεγονὼς αὐτὸς τῆς διαγνώσεως τοῦ παραληψομένου τὴν ἀρχὴν βασιλέα τῆς πόλεως αἱρεῖται Νόμαν Πομπίλιον. καὶ μετὰ τοῦτο πρεσβευτὰς ἀποδείξας ἐκ τῶν πατρικίων ἀπέστειλε τοὺς παραληψομένους τὸν ἄνδρα ἐπὶ τὴν ἀρχὴν ἐνιαυτῷ τρίτῳ τῆς ἑκκαιδεκάτης ὀλυμπιάδος, ἣν ἐνίκα στάδιον Πυθαγόρας Λάκων.

Succedendo all’anno di interregno nel quale il potere era rimasto nelle mani dei senatori, nel 715 a.C. diviene re Numa Pompilio (regnante fino al 673 a.C.).

Eccone il profilo tracciato da Eutropio (Breviarii ab Urbe condita 1,3):

[3] Postea Numa Pompilius rex creatus est, qui bellum quidem nullum gessit, sed non minus civitati quam Romulus profuit. Nam et leges Romanis moresque constituit, qui consuetudine proeliorum iam latrones ac semibarbari putabantur, et annum descripsit in decem menses prius sine aliqua supputatione confusum, et infinita Romae sacra ac templa constituit. Morbo decessit quadragesimo et tertio imperii anno.

Secondo Solino De mirabilibus mundi 1,21:

[21] […] Numa in colle primum Quirinali [habitavit]. Deinde propter aedem Vestae in Regia, quae adhuc ita appellatur: qui regnavit annis tribus et quadraginta, sepultus sub Ianiculo.

San Girolamo nella traduzione del Chronicon di Eusebio riporta:

a.Ol. 16.3 = 714 a.Chr.n.

Romanorum Numa Pompilius an. XLI

Numa Pompilius duo menses anno addidit, Ianuarium et Februarium, cum ante hoc decem tantum menses apud Romanos fuissent, adeo ut ultimus december diceretur. Capitolium quoque a fundamentis aedificavit et congiarium dedit asses, ligneos et scorteos.

a.Ol. 17.1 = 712 a.Chr.n. = anno Numae III

Numa Pompilius nullum cum finitibus bellum gessit.

Quindi secondo Girolamo (che accetta a.Ol. 16.3 = 714/713 come anno d’inizio del regno in accrdo con Dionigi) il regno di Numa durò solo 41 anni invece dei 43 indicati da Eutropio e Solino.

Accettando la cronologia di Eutropio, la fine del regno di Numa, il re che diede a Roma la religione nazionale, si può porre nel 673 a.C.